Gökyüzünde NEOWISE Kuyruklu Yıldızını gördünüz mü? Güneş sistemimizin en uzak bölgelerinden gelerek, 3 Temmuz 2020’de Güneş’e en yakın geçişini yaptı ve Ağustos ortasına kadar güneş sisteminin uzak kısımlarına geri dönerken Dünya’nın yörüngesinin dışına çıkacak. Bu kuyruklu yıldız gözden kaybolmadan önce onu nasıl tespit edebiliriz?
Yaklaşık 4.82 km genişliğindeki bu kuyruklu yıldızı;dürbün, teleskop hatta şanslıysak çıplak gözle bile görebiliriz. Geçtiğimiz hafta güneş doğmadan önce görebilirken bu haftadan itibaren güneş battıktan hemen sonra görme şansına sahibiz.
ASTEROİTLERİN KUYRUKLU YILDIZLARDAN FARKI NEDİR?
Kuyruklu yıldızların ve asteroitlerin çekirdeğinin 4.6 milyar yıl önce Güneş Sistemimizin doğumundan kalan parçacıklarla kaplı olduğu bilinmektedir. Kuyruklu yıldızlar ve asteroitler birbirine benzeyen fakat farklı özelliklere sahip olan gök cisimleridir.
Asteroitler ve kuyruklu yıldızlar farklı bölgelerde bulunurlar. Asteroitler genellikle Jüpiter ve Mars arasında hareket eder. Kuyrukları yıldızlar ise daha geniş bölgelerde bulunma eğilimindedir. Oort Bulutu ve Kuiper kuşağında, Güneşimizin etrafında dönen milyarlarca kuyruklu yıldız vardır.
Asteroitler ve kuyruklu yıldızlar birbirlerinden çok farklı bileşimlerden oluşurlar. Kuyruklu yıldızlar büyük oranda buzdan oluşurken asteroitler ise kayalıktan oluşur. Kuyruklu yıldızların zaman zaman buz ve tozdan yapılmış bir kuyruğu olabilir. Ayrıca bir kuyruklu yıldız, kuyruksuz da olabilir.
KUYRUKLU YILDIZIN İSMİ NEDEN NEOWISE?
NEOWISE kuyruklu yıldızı ilk olarak 27 Mart 2020 tarihinde keşfedildi. Teknik ismi C/2020 F3 olan kuyruklu yıldız, onu keşfeden teleskobun adı olan NEOWISE ile anılıyor. NEOWISE, Jet Propulsion Laboratory / California Teknoloji Enstitüsü ve Arizona Üniversitesi’nin ortak bir projesidir.
Astronomide geçtiğimiz yüzyıldan beri süren bir gelenektir:Kuyruklu yıldızların isimleri keşfedildikten sonra konulur ve genellikle kaşifçilerinin isimleri ile adlandırılırlar.(Kaşif, bir insan veya bir uzay aracı olabilir.) Keşif aracının ismi NEOWISE olduğu için, kuyruklu yıldızın ismi de NEOWISE’dır.
NEOWISE KUYRUKLU YILDIZINI ÖZEL KILAN ŞEY NEDİR?
Bir kuyruklu yıldızın çıplak gözle veya dürbünle görülebilecek kadar parlak olması çok yaygın bir şey değildir. Bu yüzden onun görülebiliyor olması bile onu özel kılar. 1995 senesinde keşfedilen ve 1996 senesinde Dünya’dan çıplak gözle görülmeye başlayan Hale-Bopp Kuyruklu Yıldızı kadar parlak olmasa da o zamandan beri böyle parlak bir kuyruklu yıldıza rastlanmamıştı. Bu kadar zamandan sonra bu ışıltıyı gözlerimizle direkt olarak görebilmek gerçekten heyecan verici ancak bu kuyruklu yıldız, temmuz ayının sonuna doğru gözden kaybolacak ve bir daha 6766 sene boyunca görülmeyecek.
Kuyruklu yıldızın yapısındaki buz parçacıkları 3 Temmuz tarihinde Güneş’in yakınlarından geçerken aşırı ısıdan dolayı buharlaşmıştır ve onları gaz bulutuna çevirmiştir. Bu sırada yayılan erimiş gaz ve tozların birleşimi ile de kuyrukları oluşmuştur. Bu kuyruklu yıldızın iki farklı kuyruğu vardır: Soluk, sarımsı gri renkli geniş toz kuyruğu ve iyonize gazlardan oluşan iyon kuyruğu. İkisi de kuyruklu yıldızın çekirdeğinden gelmektedir. Ortalama her kuyruklu yıldızın yarısı sudan yarısı tozdan oluşur. Bu da üç milyon olimpik yüzme havuzu büyüklüğü değerinde su demektir.
Bir kuyruklu yıldızı görecek miyiz, göremeyecek miyiz veya ne kadar parlak göreceğiz, bunların hepsi geometrinin işidir. Dünya, güneş ve kuyruklu yıldızın konumları doğru yerlerde hizaya gelirse kuyruklu yıldız da Güneş’ten aldığı ışığı çıplak gözle görebileceğimiz kadar parlak bir şekilde bize yansıtabilir.
NEOWISE KUYRUKLU YILDIZI’NI NASIL GÖRÜRÜZ?
Kuyruklu yıldız sadece kuzey yarım kürede yaşayan insanlar tarafından görülebilmektedir. Şuanda sabah saatlerindeki gökyüzünden uzaklaşarak akşam vakitlerinde gökyüzünde gözükmektedir.
Ancak aynı zamanda Güneş’ten de uzaklaştığı için daha soluk gözükebilir ya da ekstra bir etki olursa daha parlak da gözükebilir.
Parlaklığın önümüzdeki günlerde nasıl değişeceğini henüz bilmiyoruz. Ancak bir ay sonra hızlı bir şekilde daha soluk gözükmeye başlayacaktır. Kuyruklu yıldız, geometriye bağlı olarak Güneş Sistemi içindeki pozisyonunu değiştirdikçe sadece akşam saatlerinde gözükmeye başlayacaktır.
NEOWISE kuyruklu yıldızı eliptik yörüngelerde hareket etmektedir. Şuanda Güneş etrafında saniyede 40 mil hareket etmektedir. Bu, Dünya’nın Güneş etrafında dönme hızının neredeyse iki katı kadardır. Güneş’e yaklaştığında hızlandığı gibi Güneş’ten uzaklaştıkça da yavaşlar. Güneş’e en uzak olduğu noktada, durgun hale geçer.
Kuyruklu yıldızlar; su ve organik bileşikleri, yaşamın yapı taşlarını Dünya’nın erken dönemlerine ve Güneş sisteminin diğer kısımlarına getirmiş olabilirler. Bu yüzden büyük önem taşırlar.
Yelda GÜNDEĞER
KAYNAKLAR
- Furfaro, Emily, “How to See Comet NEOWISE”, July 14, 2020, NASA
- “Comets” , NASA Solar System Exploration
